ไม่มีอะไรที่เราได้มา โดยที่ไม่มีการสูญเสีย

ไม่มีอะไรที่เราได้มา
โดยที่ไม่มีการสูญเสีย

พึงสละทรัพย์ เพื่อรักษาอวัยวะ
พึงสละอวัยวะ เพื่อรักษาชีวิต ...
เมื่อเล็งเห็นประโยชน์สูงสุด
พึงสละทั้งอวัยวะ และชีวิต เพื่อรักษาธรรมไว้

พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงสอนให้ชาวพุทธเข้าถึงธรรม ท่านยอมสละได้แม้กระทั่งชีวิตเพื่อรักษาธรรมไว้ ในการเสียสละบางสิ่งบางอย่าง เพื่อให้เข้าถึงสิ่งที่มีคุณค่ามากกว่า ท่านได้เรียงลำดับความสำคัญ ดังนี้

จเช ธนํ องฺควรสฺส เหตุ
องฺคํ จเช ชีวิตํ รกฺขมาโน
องฺคํ ธนํ ชีวิตญฺจาปิ สพฺพํ
จเช นโร ธมฺมมนุสฺสรนฺโต

พึงสละทรัพย์ เพื่อรักษาอวัยวะ
พึงสละอวัยวะเพื่อรักษาชีวิต
เมื่อเล็งเห็นประโยชน์สูงสุด
พึงสละทั้งอวัยวะ และชีวิต เพื่อรักษาธรรมไว้

พระบรมศาสดาของเรา ทรงเป็นแบบอย่างที่ดีงามในการเสียสละ ในสมัยที่พระองค์สั่งสมบารมียังเป็นพระโพธิสัตว์อยู่นั้น บางชาติทรงยอมสละแม้กระทั่งชีวิต เพื่อแลกกับคำว่า เทวธรรม คืออยากรู้ว่า ธรรมอะไรที่ทำให้เป็นเทวดา ถึงกับยอมสละชีวิตให้ยักษ์กิน ฉะนั้น พระองค์จึงเป็นยอดนักสร้างบารมี ผู้เสียสละที่ยิ่งใหญ่

พระองค์ทรงบริจาคลูกนัยน์ตาเป็นทาน มากกว่าดวงดาว บนท้องฟ้า ทรงตัดศีรษะให้เป็นทาน มากกว่าผลมะพร้าวในชมพูทวีป ทรงสละเลือดเป็นทานมากกว่าน้ำในท้องพระมหาสมุทรทั้งสี่ และทรงสละเนื้อเป็นทาน มากกว่าผืนแผ่นดินนี้ ซึ่งเป็นสิ่งที่ใครๆ ยากจะทำได้ เพราะน้ำใจของพระโพธิสัตว์นั้นยิ่งใหญ่ จะยอมสละได้ทุกสิ่ง เพื่อการบรรลุพระสัมมาสัมโพธิญาณ

พระองค์ได้ทรงสอนเกี่ยวกับเรื่องการเสียสละว่า ในคราวที่จำเป็นจะต้องสละบางสิ่งไปเพื่อรักษาบางสิ่งไว้ ให้เรียงลำดับการเสียสละดังนี้ คือ ให้สละทรัพย์ เพื่อรักษาอวัยวะ เพราะทรัพย์สินเงินทองเป็นของนอกกาย หมดไปแล้วเรายังหาใหม่ได้ ให้สละอวัยวะเพื่อรักษาชีวิต เพราะชีวิตเป็นสิ่งสำคัญ ชีวิตมีค่าต่อการสร้างบารมี แม้ต้องสูญเสียอวัยวะบางส่วนไป ก็ให้รักษาชีวิตไว้ เพื่อการสร้างบารมี

เมื่อเห็นคุณประโยชน์อันยิ่งใหญ่ในการบรรลุธรรม ก็ทรงให้สละทุกสิ่งทุกอย่าง เพื่อรักษาธรรมไว้ แม้ชีวิตจะสูญสิ้น แต่ธรรมะไม่สิ้นสูญ ให้เอาชีวิตเป็นเดิมพัน เพื่อแลกกับธรรมะ แม้เนื้อเลือดจะแห้งเหือดหายไป เหลือแต่หนัง เอ็น กระดูกก็ตาม ถ้ายังไม่ได้บรรลุธรรมก็ยอมตายกันเลย

ในสมัยก่อน พุทธศาสนิกชนเป็นผู้ใคร่ในการฟังธรรมกันมาก เขาฟังธรรมตลอดทั้งคืน บางท่านถึงกับยอมสละทุกสิ่ง ทุกอย่าง แม้โจรจะเข้าบ้าน มาขโมยทรัพย์สมบัติก็ไม่สะทกสะท้าน ไม่ยอมให้เสียโอกาสในการฟังธรรม เพราะเห็นว่า อริยทรัพย์นั้นประเสริฐกว่าโลกิยทรัพย์

เรื่องมีอยู่ว่า *อุบาสิกาท่านหนึ่ง อยากฟังธรรมจาก พระลูกชาย คือ พระโสณกุฏิกัณณะ เพราะได้ยินว่าพระลูกชาย เคยแสดงธรรมเฉพาะพระพักตร์พระบรมศาสดา พระพุทธองค์ทรงอนุโมทนา แม้แต่เทวดาก็ยังมาอนุโมทนาด้วย เมื่อนางได้ยินข่าวว่า พระลูกชายมาแสดงธรรมที่วัดใกล้บ้าน คืนนั้นจึงตั้งใจจะไปฟังธรรมให้ได้ ครั้นถึงเวลา นางได้พาบริวารทั้งหมดไปฟังธรรมที่วัด เหลือแค่หญิงรับใช้อยู่เฝ้าบ้านเพียงคนเดียว

บ้านของอุบาสิกานั้น ล้อมด้วยกำแพง ๗ ชั้น มีซุ้มประตู ๗ ซุ้ม และยังเลี้ยงสุนัขดุไว้ทุกๆ ประตูอีกด้วย เมื่อพวกโจรสืบรู้ว่า อุบาสิกากับบริวารไปวัดฟังธรรม จึงพากันขุดอุโมงค์เข้าไปในบ้านของนาง โดยหัวหน้าโจรไปดักรออยู่หน้าประตูวัด ตั้งใจว่า ถ้าอุบาสิกานั้นรู้ว่า พวกโจรบุกเข้าไปในบ้านนาง นางจะต้องรีบกลับบ้าน หัวหน้าโจรก็จะดักฆ่านางตรงหน้าประตูวัดนั้นเอง

เมื่อพวกโจรเข้าบ้านได้แล้ว ก็เปิดประตูห้องเก็บสมบัติ ขนแก้วแหวนเงินทองกันใหญ่ สาวใช้เห็นพวกโจรเข้ามา จึงรีบไปบอกอุบาสิกา ซึ่งกำลังนั่งฟังธรรมจากพระลูกชายอยู่ที่วัด แทนที่นางจะรีบกลับบ้าน กลับบอกว่า ใครจะขนเอาอะไร ก็เอาไปเถิด ฉันจะฟังธรรม เจ้าอย่ามาทำให้ฉันเสียอารมณ์ ในการฟังธรรมเลย

ครั้นพวกโจรขนสมบัติจากห้องหนึ่งแล้ว ก็เปิดห้องเก็บสมบัติอีกห้องหนึ่ง สาวใช้รีบกลับมาบอกอุบาสิกาอีกเป็นครั้งที่สอง อุบาสิกาก็ยังพูดเหมือนเดิม ไล่สาวใช้กลับบ้านไป ไม่ใส่ใจกับเงินทองเหล่านั้น ยังนั่งฟังธรรมเฉย เหมือนกับไม่มีอะไรเกิดขึ้น จนพวกโจรขนเงินทองของมีค่าออกจากบ้านไปจนหมด สาวใช้ทนไม่ไหว รีบไปแจ้งนายอีก อุบาสิกาเกิดความรำคาญ จึงดุไปว่า เจ้ามารบกวนฉันหลายครั้งแล้ว ทำให้ฉันฟังธรรมไม่ต่อเนื่อง โจรจะขนอะไรไป ก็ให้เอาไปตามชอบใจเถิด ฉันจะฟังธรรม

ฝ่ายหัวหน้าโจรซึ่งแอบฟังอุบาสิกาอยู่ เกิดความเลื่อมใส อย่างท่วมท้นในความเด็ดเดี่ยว มีใจแน่วแน่ในการฟังธรรมของนาง จึงคิดว่า ถ้าหากพวกเราเอาทรัพย์สินของอุบาสิกาผู้มีคุณธรรม สูงเช่นนี้ไป สายฟ้าคงจะฟาดลงกลางกระหม่อมของเราแน่ หัวหน้าโจรรีบกลับไปสั่งลูกน้อง ให้ขนสมบัติเข้าไปเก็บไว้ในบ้านดังเดิม

พวกลูกน้องโจรต่างงงไปตามๆ กัน แต่เชื่อในคำสั่งหัวหน้า จึงพากันขนสมบัติกลับเข้าไปเก็บ จากนั้นพวกโจรทั้งหมดพากันไปฟังธรรมที่วัด เพื่อว่าอุบาสิกาฟังธรรมอะไรอยู่ ทำไมนางจึงสละได้แม้กระทั่งสมบัติ

เมื่อไปถึงวัด พวกโจรต่างตั้งใจนั่งฟังธรรมตลอดคืน จนกระทั่งเลื่อมใสในพระรัตนตรัย ขณะฟ้าสาง มหาโจรทั้งหมดได้เข้าถึงไตรสรณคมน์ ขอบวชเป็นพระภิกษุในเช้าวันนั้นทันที และภายหลังได้บรรลุธรรมเป็นพระอรหันต์กันทั้งหมด ส่วน มหาอุบาสิกาก็ได้บรรลุธรรมเป็นพระโสดาบัน

จะเห็นได้ว่า ถ้ารักธรรมะจริงๆ แม้จะสูญเสียทรัพย์สมบัติไปเท่าไรก็ยอมแลกได้ โดยไม่คำนึงถึงอุปสรรคใดๆ นี่หากมหาอุบาสิกาท่านนี้ เลิกฟังธรรมแล้วกลับบ้าน นอกจากจะไม่ได้บรรลุธรรมแล้ว ยังต้องถูกโจรฆ่าอีก ไม่ได้ทั้งโลกิยทรัพย์ และอริยทรัพย์ แต่เพราะใจปักแน่นในการฟังธรรมอันประเสริฐ ไม่ยอมให้มหาโจรที่มาปล้นบ้านเป็นอุปสรรคในการฟังธรรม นางยอมที่จะสละทรัพย์ภายนอก เพื่อให้ได้มาซึ่งอริยทรัพย์ภายใน ทำให้โจรเกิดจิตเลื่อมใส หันมาประพฤติปฏิบัติธรรมตามนาง จนได้บรรลุธรรมกันทั้งหมด ธรรมะย่อมรักษาผู้ประพฤติธรรมเสมอ

เพราะฉะนั้น การให้โอกาสที่สำคัญแก่ตัวเราเอง ในการทำสิ่งที่ดีที่สุดนั้น เราจะรอคอยความพร้อมทุกอย่างไม่ได้ เพราะความพร้อมต่างๆ ในโลกนี้ยังไม่มี มีแต่เราต้องสร้างความพร้อมขึ้นมา เราเป็นนักสร้างบารมี ต้องพร้อมเสมอต่อการทำความดี เพราะเราเกิดมาเพื่อสร้างความดีเท่านั้น การทำมาหากิน เราทำไปเพื่อมีทรัพย์ไว้หล่อเลี้ยงชีวิต และครอบครัว แต่เป้าหมายหลักของการเกิดมาเป็นมนุษย์ คือ การสร้างบุญบารมีเพื่อขจัดอาสวกิเลสให้หมดสิ้นไป โดยเฉพาะการทำใจหยุดใจนิ่ง เพื่อให้เข้าถึงความสุขภายใน ถือเป็นเรื่องสำคัญ